Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Tháng

Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Tháng Trong Giao Dịch Hợp Đồng Tương Lai Tiền Điện Tử

Lời nói đầu

Chào mừng các nhà giao dịch mới đến với thế giới phức tạp nhưng đầy tiềm năng của thị trường hợp đồng tương lai tiền điện tử. Là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi nhận thấy rằng một trong những rào cản ban đầu lớn nhất đối với người mới bắt đầu là hiểu rõ các loại hợp đồng tương lai khác nhau. Hai loại hợp đồng phổ biến nhất là Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu (Perpetual Futures) và Hợp đồng Tương lai Có Kỳ hạn (Futures Contracts, thường được gọi là "Tháng").

Mặc dù cả hai đều là công cụ phái sinh cho phép bạn đặt cược vào hướng đi tương lai của giá tài sản cơ sở (ví dụ: Bitcoin, Ethereum) mà không cần sở hữu tài sản thực tế, cơ chế hoạt động, mục đích và cấu trúc rủi ro của chúng lại khác biệt đáng kể. Việc nắm vững sự khác biệt này là nền tảng cho bất kỳ chiến lược giao dịch thành công nào.

Bài viết này sẽ đi sâu vào bản chất của cả hai loại hợp đồng, phân tích các yếu tố then chốt như ngày đáo hạn, cơ chế tài trợ, và cách chúng ảnh hưởng đến hành vi giao dịch của bạn.

Nguyên tắc cơ bản của Giao dịch Phái sinh

Trước khi đi sâu vào sự khác biệt, điều quan trọng là phải nhắc lại rằng cả hợp đồng tương lai vĩnh cửu và có kỳ hạn đều là công cụ phái sinh. Chúng phái sinh giá trị từ một tài sản cơ sở. Để hiểu rõ hơn về sự khác biệt cơ bản giữa giao dịch phái sinh và giao dịch giao ngay (spot), bạn có thể tham khảo tài liệu chi tiết về [Sự Khác Biệt Cốt Lõi Giao Ngay Và Hợp Đồng Tương Lai].

Tuy nhiên, điểm khác biệt cốt lõi giữa Perpetual và Tháng nằm ở cách chúng xử lý thời gian và việc thanh toán.

Phần I: Hợp Đồng Tương Lai Có Kỳ Hạn (Tháng)

Hợp đồng tương lai truyền thống, hay còn gọi là hợp đồng "Tháng", là một thỏa thuận pháp lý để mua hoặc bán một tài sản cơ sở với một mức giá xác định vào một ngày cụ thể trong tương lai.

1.1. Khái niệm và Đặc điểm Chính

Hợp đồng có kỳ hạn được sử dụng rộng rãi trên các thị trường tài chính truyền thống (như hàng hóa, chỉ số chứng khoán) và cũng tồn tại trong thị trường tiền điện tử.

Đặc điểm nổi bật nhất của hợp đồng có kỳ hạn là:

Ngày Đáo Hạn (Expiration Date): Đây là yếu tố định nghĩa. Mỗi hợp đồng Tương lai Tháng đều có một ngày hết hạn cố định. Khi đến ngày này, hợp đồng sẽ được thanh toán.

Thanh Toán: Hầu hết các hợp đồng tương lai tiền điện tử có kỳ hạn được thanh toán bằng tiền mặt (cash-settled), nghĩa là không có việc giao tài sản cơ sở thực tế (ví dụ: BTC). Thay vào đó, sự khác biệt giữa giá hợp đồng và giá giao ngay tại thời điểm đáo hạn sẽ được thanh toán cho người giữ vị thế.

Mục đích chính: Hợp đồng có kỳ hạn chủ yếu được thiết kế cho mục đích phòng ngừa rủi ro (hedging) và đầu cơ có thời hạn. Các công ty hoặc nhà đầu tư sử dụng chúng để khóa giá trong tương lai, bảo vệ họ khỏi biến động giá bất lợi.

1.2. Cơ chế Đáo Hạn

Khi một hợp đồng Tương lai Tháng sắp đáo hạn, sự biến động giá giữa hợp đồng và thị trường giao ngay thường giảm dần do hành vi tham gia của các nhà giao dịch chênh lệch giá (arbitrageurs).

Giả sử bạn đang giữ một hợp đồng Mua (Long) BTC Tương lai Tháng 12. Khi ngày đáo hạn đến, nếu giá BTC trên thị trường giao ngay là $65,000 và giá hợp đồng của bạn là $65,100, bạn sẽ nhận được khoản thanh toán dựa trên khoản chênh lệch $100 (trừ đi các chi phí liên quan).

1.3. Nhược điểm của Hợp đồng Tháng

Đối với các nhà giao dịch tiền điện tử, hợp đồng có kỳ hạn có một số hạn chế:

Khóa vốn: Nhà giao dịch phải chờ đợi đến ngày đáo hạn để đóng vị thế hoặc để nó được thanh toán. Nếu bạn muốn duy trì vị thế mua Bitcoin trong thời gian dài hơn ngày đáo hạn, bạn sẽ phải đóng hợp đồng cũ và mở một hợp đồng mới có ngày đáo hạn xa hơn (quá trình này gọi là "rolling over").

Chi phí Rollover: Việc đóng và mở vị thế mới có thể phát sinh phí giao dịch và có thể khiến bạn phải chịu một mức giá không lý tưởng nếu thị trường có xu hướng mạnh.

Phần II: Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Cửu (Perpetual Futures)

Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu (Perpetual Futures) là một sản phẩm phái sinh được phát triển gần đây hơn, chủ yếu do các sàn giao dịch tiền điện tử sáng tạo ra để mô phỏng gần nhất với giao dịch ký quỹ (margin trading) giao ngay, nhưng vẫn tận dụng được đòn bẩy.

2.1. Khái niệm và Đặc điểm Chính

Điểm khác biệt cơ bản nhất của Perpetual là:

Không có Ngày Đáo Hạn: Đúng như tên gọi, hợp đồng vĩnh cửu không bao giờ đáo hạn. Bạn có thể giữ vị thế Mua (Long) hoặc Bán (Short) của mình miễn là bạn duy trì đủ ký quỹ.

Mô phỏng Giao Ngay: Vì không có ngày đáo hạn, hợp đồng vĩnh cửu được thiết kế để giá của chúng luôn bám sát giá giao ngay của tài sản cơ sở.

Cơ chế Bám Sát Giá: Để đảm bảo giá hợp đồng vĩnh cửu không bị trôi dạt quá xa so với giá giao ngay, các sàn giao dịch sử dụng một cơ chế độc đáo gọi là "Cơ chế Tài trợ" (Funding Rate).

2.2. Cơ chế Tài trợ (Funding Rate)

Cơ chế Tài trợ là trái tim của hợp đồng vĩnh cửu và là yếu tố quan trọng nhất cần hiểu khi chuyển từ hợp đồng có kỳ hạn sang hợp đồng vĩnh cửu.

• Mục đích:* Cơ chế này giúp neo giá hợp đồng vĩnh cửu với giá giao ngay.

• Cách hoạt động:* Định kỳ (thường là 8 giờ một lần), những người giữ vị thế Long phải trả một khoản phí nhỏ cho những người giữ vị thế Short, hoặc ngược lại.

• Tỷ lệ Tài trợ Dương (Positive Funding Rate): Nếu giá hợp đồng vĩnh cửu cao hơn giá giao ngay (thị trường đang hưng phấn, nhiều người mua), những người Long sẽ trả phí cho những người Short. Điều này khuyến khích bán khống và làm giảm áp lực mua lên hợp đồng.
• Tỷ lệ Tài trợ Âm (Negative Funding Rate): Nếu giá hợp đồng vĩnh cửu thấp hơn giá giao ngay (thị trường bi quan, nhiều người bán), những người Short sẽ trả phí cho những người Long. Điều này khuyến khích mua vào để kéo giá lên.

Việc hiểu rõ Tỷ lệ Tài trợ là tối quan trọng để tối đa hóa lợi nhuận và quản lý rủi ro. Bạn có thể tìm hiểu sâu hơn về cách tính toán và tác động của nó tại [Hiểu Rõ Tỷ Lệ Tài Trợ Trong Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Cửu: Cách Tối Đa Hóa Lợi Nhuận Và Giảm Thiểu Rủi Ro].

2.3. Ưu điểm và Nhược điểm của Perpetual

Ưu điểm:

Linh hoạt: Không cần lo lắng về việc đáo hạn hay rollover, lý tưởng cho các chiến lược giao dịch dài hạn hoặc swing trading. Thanh khoản cao: Perpetual thường là sản phẩm có tính thanh khoản cao nhất trên các sàn giao dịch tiền điện tử.

Nhược điểm:

Chi phí nắm giữ: Nếu thị trường có xu hướng mạnh (ví dụ: tăng trưởng mạnh mẽ), tỷ lệ tài trợ có thể trở nên rất cao và âm (người Long phải trả phí liên tục). Chi phí này có thể ăn mòn lợi nhuận theo thời gian. Rủi ro thanh lý: Do tính chất đòn bẩy cao và việc không có ngày đáo hạn, nếu giá đi ngược lại dự đoán của bạn, bạn có nguy cơ bị thanh lý vị thế cao hơn so với việc chỉ đơn giản là chờ đợi hợp đồng có kỳ hạn đáo hạn.

Phần III: Bảng So Sánh Chi Tiết

Để làm rõ hơn, dưới đây là bảng tóm tắt các khác biệt chính giữa hai loại hợp đồng:

Đặc điểm	Hợp Đồng Tương Lai Có Kỳ Hạn (Tháng)	Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Cửu (Perpetual)
Ngày Đáo Hạn	Có, ngày cố định	Không có, vĩnh cửu
Cơ chế Neo Giá	Giá hợp đồng hội tụ về giá giao ngay khi đáo hạn	Tỷ lệ Tài trợ (Funding Rate)
Chi phí Nắm Giữ Vị Thế	Không có chi phí định kỳ (trừ phí giao dịch)	Phí Tài trợ định kỳ (có thể dương hoặc âm)
Mục đích Sử Dụng Phổ Biến	Phòng ngừa rủi ro (Hedging) có thời hạn, đầu cơ ngắn hạn	Giao dịch ký quỹ, đầu cơ đòn bẩy dài hạn
Hành động Khi Sắp Hết Hạn	Đóng vị thế hoặc Rollover (chuyển sang hợp đồng kỳ hạn tiếp theo)	Không cần hành động, trừ khi bị thanh lý
Rủi Ro Chính	Rủi ro rollover và chi phí chuyển đổi vị thế	Chi phí tài trợ tích lũy và thanh lý do biến động giá

Phần IV: Lựa Chọn Giữa Perpetual và Tháng

Việc lựa chọn giữa Perpetual và Tháng phụ thuộc hoàn toàn vào chiến lược giao dịch và mục tiêu của bạn.

4.1. Khi nào nên chọn Perpetual?

Nếu bạn là nhà giao dịch muốn tận dụng đòn bẩy cao để đầu cơ vào biến động giá ngắn hạn đến trung hạn (vài ngày đến vài tuần) và không muốn bị ràng buộc bởi ngày đáo hạn, Perpetual là lựa chọn tối ưu.

Tuy nhiên, bạn phải liên tục theo dõi Funding Rate. Nếu bạn đang giữ một vị thế Long trong một thị trường tăng giá mạnh, bạn cần tính toán xem chi phí tài trợ phải trả có lớn hơn lợi nhuận từ biến động giá hay không.

4.2. Khi nào nên chọn Hợp đồng Tháng?

Nếu bạn đang thực hiện giao dịch phòng ngừa rủi ro cho các hoạt động kinh doanh hoặc đầu tư dài hạn (ví dụ: bạn cần khóa giá BTC trong 3 tháng tới), hợp đồng có kỳ hạn là công cụ chính xác hơn. Chúng loại bỏ sự phức tạp của Funding Rate, thay vào đó, sự khác biệt giá giữa các kỳ hạn (gọi là Basis) sẽ phản ánh chi phí cơ hội và lãi suất ngụ ý.

4.3. Quản lý Rủi Ro và Ký Quỹ

Bất kể bạn chọn loại hợp đồng nào, việc quản lý rủi ro là tối quan trọng. Giao dịch hợp đồng tương lai luôn đi kèm với rủi ro thanh lý cao hơn so với giao dịch giao ngay.

Khi giao dịch các sản phẩm phái sinh, bạn sẽ phải đối mặt với các chế độ ký quỹ khác nhau. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa Ký Quỹ Chéo (Cross Margin) và Ký Quỹ Cô Lập (Isolated Margin) là chìa khóa để bảo vệ vốn của bạn. Ký quỹ cô lập giới hạn tổn thất trong một vị thế cụ thể, trong khi Ký quỹ chéo sử dụng toàn bộ số dư tài khoản làm ký quỹ bảo đảm. Bạn có thể tìm hiểu chi tiết về các chế độ này tại [Phân Biệt Ký Quỹ Chéo và Ký Quỹ Cô Lập: Chìa Khóa Quản Lý Rủi Ro Khi Giao Dịch Hợp Đồng Tương Lai Crypto].

Kết luận

Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu (Perpetual) và Hợp đồng Tương lai Có Kỳ Hạn (Tháng) là hai công cụ phái sinh mạnh mẽ trong thị trường tiền điện tử, nhưng chúng phục vụ các mục đích khác nhau.

Perpetual mang lại sự linh hoạt tối đa nhờ việc loại bỏ ngày đáo hạn, sử dụng Funding Rate để duy trì sự liên kết giá. Ngược lại, hợp đồng Tháng cung cấp sự chắc chắn về thời gian, lý tưởng cho các chiến lược phòng ngừa rủi ro có khung thời gian xác định.

Là một nhà giao dịch mới, hãy bắt đầu bằng việc làm quen với cơ chế Funding Rate của Perpetual, vì đây là đặc điểm độc đáo nhất của thị trường tiền điện tử. Sau khi nắm vững các nguyên tắc cơ bản về ký quỹ và quản lý rủi ro, bạn sẽ có thể lựa chọn công cụ phù hợp nhất cho mục tiêu giao dịch của mình.

Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị

Sàn	Ưu điểm & tiền thưởng Futures	Đăng ký / Ưu đãi
Binance Futures	Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu	Đăng ký ngay
Bybit Futures	Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ	Bắt đầu giao dịch
BingX Futures	Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch	Tham gia BingX
WEEX Futures	Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí	Đăng ký WEEX
MEXC Futures	Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD)	Tham gia MEXC

Tham gia cộng đồng của chúng tôi

Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.